Myanmar – Mnisi i mniszki

Azja
13 stycznia 2019
By Hooltaye

Gdy po raz pierwszy przyjedziecie do Birmy, najprawdopodobniej wylądujecie na lotnisku w Rangoon. Następnie przejedziecie do centrum miasta. Po drodze będziecie mijać bardzo wiele złotych stup w świątyniach i ogromną ilość buddyjskich mnichów odzianych w bordowe habity i mniszek ubranych na różowo. Po dłuższym pobycie w Myanmar zauważycie, że to wcale nie w Rangoon mnichów i mniszek jest najwięcej, ale ja piszę tutaj wyłącznie o pierwszym wrażeniu.

Birma jest jednym z najbardziej buddyjskich krajów świata. Ponad 78% ludności deklaruje jako swoją religię buddyzm (niektóre źródła podają nawet 89%). Tylko w Tajlandii większa część populacji uważa się za buddystów – 95% społeczeństwa. W zasadzie spotkacie w tym kraju wyłącznie buddystów w odmianie theravada – tradycji bardziej ascetycznej, niż rozpowszechnionej w niektórych obszarach Indii, Nepalu, Tybetu, Chin, Japonii tradycji mahayana. To jeden z czynników, dla których mnichów, a zwłaszcza mniszek jest tu znacznie więcej, niż w innych krajach.

Dzisiaj to właśnie mnisi będą tematem naszej prezentacji. Zanim jednak zrobimy następny krok, będziecie musieli odrzucić wszystko to, co kojarzy Wam się z życiem klasztornym w rozumieniu Kościoła Katolickiego. Zdecydowana większość buddyjskich mnichów, w przeciwieństwie do chrześcijańskich, wstępując do klasztoru, nie ma w planach pozostania w nim na całe życie. Co więcej – większość chłopców mnichami staje się w swoim życiu dwukrotnie. Pierwszym razem w wieku pomiędzy 7, a 10 lat. Wtedy stają się „samanera”, czyli nowym mnichem i pozostają w klasztorze najczęściej 3 miesiące, jakkolwiek są całkowicie wolni i mogą wrócić do domu w każdej chwili – czasem wcześniej, lecz częściej znacznie później – zwłaszcza w biedniejszych okolicach kraju, gdzie pobyt w klasztorze oznacza również darmową edukację. W wiejskich okolicach bardzo często wejście w stan „samanera” organizuje się bardzo uroczyście, przebierając chłopców w odzienie przypominające królewskie szaty. Następnie symboliczne odtwarzając drogę, jaką przebył Budda, na równie królewsko ozdobionych koniach, a czasem nawet na słoniach, rodziny odprowadzają swoje pociechy do klasztorów, gdzie głowy chłopców są golone, po czym zostają oni przebrani w mnisie habity i dostają swoje miski na ofiary… i to właściwie wszystko, co mnich może posiadać – odzież, którą ma na sobie, miskę, a niektóre klasztory dopuszczają jeszcze parasol. Młody mnich musi przestrzegać 10 reguł- przykazań „dasa – sila”.

Jeśli ktoś z Was jest ciekawy, to podaję link do tych reguł: https://pl.wikipedia.org/wiki/Wskazania_buddyjskie

Jak już wcześniej wspominałem, czasem chłopcy zostają w klasztorze na dłużej, niż oczekiwane 3 miesiące – bywa, że na wiele lat, a bywa również, że na całe życie. Dla tych, którzy zostają na wiele lat, klasztory zapewniają edukację czasem całkiem przyzwoitą, a innym razem na naprawdę wysokim poziomie.

Drugim razem idzie się do klasztoru już jako dorosły mężczyzna – najczęściej w wieku ok. 20 lat. Na ogół zostaje się wtedy w habicie przez rok, chociaż i tu każdy ma wolną wolę jak długo chce zostać. Zdarza się ( chociaż rzadko), że jest to krócej, ale często bywa, że dłużej – nawet na całe życie. Życie dorosłego mnicha jest już bardziej obwarowane przykazaniami. Najczęściej jest ich 227, chociaż może być i więcej. Najbardziej restrykcyjne są klasztory przestrzegające reguły 3 kroków. Znaczy to tyle, że oprócz wszystkich innych przykazań mnichowi nigdy nie wolno spojrzeć na dystans dalszy, niż 3 kroki.

Do monastycznego życia w Birmie będę jeszcze wracał przy okazji innych prezentacji z tego kraju. Zanim jednak zakończę, chciałbym w skrócie opowiedzieć o mniszkach, które raczej bardzo rzadko spotkacie w innych buddyjskich krajach, prócz Birmy.

Tutaj sprawy są bardziej skomplikowane i prawdę mówiąc nie wszystko jest dla mnie zrozumiałe. W zasadzie tradycja mniszek „wymarła” dosyć dawno temu. Dopiero niedawno wskrzeszona przez żeński klasztor w Nakhom Pathom w Tajlandii w 2003 roku, kiedy to została wyświęcona pierwsza, współczesna mniszka w tradycji buddyzmu theravade. Skąd zatem tak wiele mniszek na ulicach Rangoon? Otóż tak naprawdę wszystkie one są nowicjuszkami (thilashin), a nie mniszkami (bhikhuni) w pełnym tego słowa znaczeniu. Różnica jest taka, że tylko bhikhuni może osiągnąć status „Oświeconej”, czyli Buddy. Thilashin natomiast, aby osiągnąć ten status najpierw musi stać sie poprzez reinkarnację mężczyzną. Tak więc widzicie, że Buddyzm w pierwszej swojej fazie pozbawiony był jakiegokolwiek szowinizmu. Jednak ten od zawsze był obecny w społeczeństwach, wśród których rozszerzała się ta religia i w końcu do niej przeniknął. Budzący się jednak w dalekowschodniej Azji feminizm rozpoczął marsz buddyzmu w kierunku jego źródeł i tylko czas okaże, czy jest to kierunek permanentny.

Teraz zapraszam Was do oglądania zdjęć. Wszystkie zrobione wyłącznie na terenie, lub w pobliżu Rangoon, pomiędzy rokiem 1998, a 2008.